Een andere kijk op duurzaam ontwikkelen en bouwen

Duurzaamheid in de bouw en gebiedsontwikkeling gaat vaak over techniek. Over hergebruik van grondstoffen, zuinig met energie (BENG en 0 op de meter), isolatie en andere technische aspecten. Zenzo Maatschappelijk Vastgoed ziet duurzaamheid breder. Wij koppelen duurzaamheid ook aan toekomstbestendige gebouwen en leefomgevingen. Dat zijn gebouwen en leefomgevingen die met het verstrijken van de tijd steeds makkelijk aan te passen zijn aan de behoeften van mensen. Want mensen staan centraal in al onze projecten. Wij vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen. Nu, maar ook in de toekomst. Dat is voor ons de basis. Zonder toekomstbestendigheid is niets duurzaam. Daarom ontwikkelen en bouwen wij voor nu, maar ook met het oog op morgen. Wij noemen dat ontwikkelen en bouwen met een focus op sociale duurzaamheid.

Er worden veel gebouwen binnen een periode van 30 jaar gesloopt of er is leegstand. Dan kunnen het technisch duurzame gebouwen zijn, maar tegelijk kun je bij die duurzaamheid een groot vraagteken plaatsen. Daarom pleiten wij voor een bredere kijk op duurzaam bouwen. Wij voegen een extra dimensie toe: sociaal duurzaam bouwen. Dat betekent vanaf de start van elk bouwproject rekening houden met aanpassing en hergebruik. Het betekent ook een slimmere programmering in de exploitatie van je gebouwen. Nu kun je in tal van gebouwen op sommige dagen een kanon afschieten. Dat is zonde van de ongebruikte ruimte. Dat kan veel beter door te zorgen dat gebouwen voldoen aan uiteenlopende behoeften van bestaande en toekomstige gebruikers zodat ze voor allerlei groepen mensen bruikbaar zijn. Vanzelfsprekend ontslaat deze visie ons niet van de uitdaging om nieuwe gebieden en gebouwen technisch zo duurzaam als mogelijk te realiseren.

Sociale duurzaamheid gaat over processen en projecten die tot doel hebben om relaties tussen mensen te versterken. In onze visie kun je sociale duurzaamheid dus heel goed vertalen naar gebieden en gebouwen. Gebouwen zet je immers neer voor mensen. Sociaal duurzaam bouwen is dan het ontwikkelen en neerzetten van gebouwen die mee kunnen groeien met veranderende wensen en behoeften van mensen. Dat gaat verder dan circulair en energiezuinig bouwen. Ook dat is duurzaamheid, maar het is nog veel duurzamer om een gebouw zo te ontwerpen dat de functies kunnen worden aangepast zodat mensen daar ook in de toekomst willen wonen en werken. Dat betekent flexibiliteit (aanpasbaarheid) en continuïteit (niet slopen) inbouwen in je gebouwen. Deze aanpak staat bekend als het Living Building Concept.

Michiel Wijnen en Gert van Uffelen, partners bij Zenzo, zeggen over het Living Building Concept: “Dit houdt in dat we een gebouw zo ontwerpen en maken dat het steeds eenvoudig aanpasbaar is aan toekomstige behoeftes. Zo ontwikkelen wij op dit moment al onze gebouwen. We hebben een casco, dat kan wel 200 jaar mee. We hebben een huid, die kan ook lang mee, maar is onderhevig aan mode. Misschien wil je over 20 jaar iets anders. Die huid moet eraf kunnen dus. En dan heb je de binnenkant van een gebouw, daar vinden de grootste veranderingen plaats. Daar zie je de ontwikkeling van de functionele vraag. Nu voor onderwijs, morgen voor zorg, overmorgen voor gewone woningen. Als je die aanpassingen wilt kunnen doen, moet je nu al zorgen dat je het kunt scheiden. De grootste zekerheid die wij hebben is namelijk de onzekerheid over de toekomst. We denken dat we alles kunnen voorspellen, maar we weten het echt niet. Waar we wel in geloven is dat je geen goede gebouwen en gebieden kunt creëren zonder mensen die erin leven. De sociale component keert in al onze projecten terug en draagt in onze beleving enorm bij aan duurzaamheid.”

Bij het VMBO Trivium in Amersfoort brengen we sociaal duurzaam bouwen in de praktijk. We hebben het gebouw met een grote mate van indelingsflexibiliteit ontworpen. Door het gebruik van staal en beton zijn er grote, vrij indeelbare vloervelden zonder kolommen of vaste wanden. Achter de gevarieerd ingedeelde gevel, ligt een substramien, waardoor op elke 1,2 meter een binnenwand geplaatst kan worden. Dit maakt het mogelijk om het gebouw in de toekomst eenvoudig aan te passen aan fluctuerende leerlingenaantallen en veranderende onderwijsvisies. Ook de technische installatie is klaar voor andere indelingen. Door het hoofdtracé slim op te zetten kan dit eenvoudig en flexibel aangepast worden naar iedere indeling van het gebouw. Tegelijk hebben we ook een plan opgezet voor een sociaal duurzame exploitatie. Dat gebeurt in samenwerking met de Wijkonderneming. Dit is een zelfstandige onderneming die diensten levert in het verlengde van de beroepswerelden die Trivium College onderscheidt. In de Wijkonderneming leveren leerlingen diensten aan de wijk. Daarbij is het Ontmoetingsplein van de school de veilige werkvloer, functioneren jonge (geslaagde) ondernemers als rolmodellen en zijn de (drukke) bewoners uit de Amersfoortse wijk De Koppel kritische maar welwillende klanten. Dit staat garant voor trotse leerlingen, die ook nog een centje kunnen bijverdienen in een veilige omgeving. Het Ontmoetingsplein is een plek waar je kan chillen maar ook een plek waar je samen met medeleerlingen en (inspirerende) ondernemers van betekenis kunt zijn voor de wijk. Uitgangspunt is dat de Wijkonderneming het Ontmoetingsplein en de aanpalende ruimtes (o.a. keuken) voor niets mag gebruiken. Daar staat tegenover dat zij deze ruimtes voorafgaand aan de schooltijden schoon, opgeruimd en zonder schade weer oplevert. Op deze manier ontstaat meerwaarde voor de leerlingen, de school en de wijk. Bovendien worden de ruimtes in het gebouw hierdoor optimaal gebruikt.

Maatschappelijk vastgoed draagt bij aan de vitaliteit en leefbaarheid van buurten, wijken, dorpen en steden. Niet alleen voor onze huidige generatie, maar ook voor de generaties na ons. Daarom is het belangrijk dat we gebouwen afstemmen op de wensen van de huidige en toekomstige gebruiker(s). Zodat gebouwen moeiteloos kunnen meebewegen met de tijd en maximaal, liefst 100% bezet zijn. Dat vinden wij een belangrijke vorm van duurzaamheid. Daarom hebben we in al onze projecten net zoveel oog voor sociaal als voor technisch duurzaam bouwen. Meer weten? Neem gerust contact met ons op.