Rijksbouwmeester: “In Kloosterkwartier komen wonen en zorg samen”

Al meer dan 200 jaar heeft Nederland een Rijksbouwmeester. Ooit was het zijn taak om gebouwen voor de rijksoverheid te ontwerpen. Dat veranderde na 1957 in het adviseren van de Rijksgebouwendienst en de rijksoverheid bij concrete bouwprojecten en bij brede maatschappelijke discussies op dat gebied. Tegenwoordig is de rol van Rijksbouwmeester nog verder verbreed. Hij fungeert nu als algemeen adviseur van de regering op het gebied van stedenbouw, monumenten, architectuur, infrastructuur, architectuurbeleid en beeldende kunst. De huidige Rijksbouwmeester is Floris Alkemade. Hij is nauw betrokken bij de ontwikkeling van Kloosterkwartier in Veghel. Dit gebied omvat het kloosterterrein van de Zusters Franciscanessen én het voormalig Bernhoven ziekenhuisterrein in Veghel. Wat hier ontstaat is een eigentijdse woon- en leefomgeving waar plek is voor iedereen. Samen met de zusters en andere partijen maakte Zenzo maatschappelijk vastgoed de plannen voor de ontwikkeling van dit terrein. Het is een voorbeeld van een project waarin volgens de visie van de Rijksbouwmeester wonen en zorg prachtig samenkomen. Op persoonlijke titel vertelt hij daarover.

Floris Alkemade over wijkontwikkeling, wonen en zorg

“Als Rijksbouwmeester heb ik met de Who Cares community of practice en gesteund door de ministeries van BZK en VWS een vervolg gegeven aan de prijsvraag WHO CARES.” Floris vervolgt: “ De community of practice is een netwerk dat bestaat uit woon- en zorgprofessionals, bewoners en gemeenten. Samen werken zij aan wijkontwikkeling met nieuwe vormen van wonen en zorg. Ze houden zich bezig met vraagstukken rond de veranderende zorg. Daarbij gaat het om het zoeken naar toepassingsmogelijkheden voor nieuwe vormen van wonen en zorg en over de vraag hoe wij onze steden en dorpen daarop kunnen inrichten.

Zie vergrijzing als een kans!

Wat mij altijd verbaast, is dat vergrijzing steevast wordt beschouwd als een op te lossen probleem, terwijl we het ook als een kans kunnen zien. Het gaat immers om mensen die in een fase van hun leven zijn waarin ze ineens alle tijd hebben. Dat kan juist een enorme bijdrage leveren aan wie of aan wat we als maatschappij willen zijn. Als je vanuit die gedachte vraagt naar de woonvormen die daarbij horen, kom je op een heel ander spoor. Dan is de vraag: hoe kun je ervoor zorgen dat je mensen die kwetsbaar zijn niet aan de zijkant schuift, maar onderdeel maakt van het dagelijks leven. Het antwoord daarop is niet gemakkelijk. Je moet woonvormen koppelen aan zorg en welzijn. Maar hoe? Door slim te bouwen en zorg te voorkomen? Door zorg in te bedden in de woonomgeving? Wat is logisch en verstandig? Welke knelpunten kom je tegen en wat zijn de oplossingen? Het beste kun je dat testen en laten zien door daadwerkelijk projecten te realiseren. En dat is wat hier in Veghel, in Kloosterkwartier, heel mooi naar voren komt.”

In Kloosterkwartier komen wonen en zorg samen

Floris Alkemade spreekt van een prachtig project met geweldige doelstellingen: “Leefbaarheid, tradities, wonen en zorg voor kwetsbaren  versterken elkaar allemaal in Kloosterkwartier. We hebben gekeken hoe we bestaande gebouwen een nieuwe bestemming konden geven en hoe we nieuwe gebouwen konden toevoegen. Maar we hebben ook gekeken hoe we kunnen aansluiten op de openbare ruimte? En op het centrum en de omliggende wijken van Veghel. Tegelijk zagen we dat het verborgen karakter van het kloostercomplex en de tuin van de zusters iets heel moois heeft. Iets dat je niet zomaar wilt opengooien. Daarom komen er toegangspoorten naar de kloostertuin. Zo behoud je het gevoel dat je in een andere wereld komt. Met een andere geschiedenis, een andere betekenis, een andere traditie en met andere mogelijkheden. En die andere mogelijkheden is waar het in Kloosterkwartier in het bijzonder over gaat.

Waar kwetsbaren ook mee kunnen doen

Hier kunnen kwetsbaren net zo goed meedoen als de mensen die het makkelijker hebben. Dat zit ‘m in de woonvormen, de mix van bewoners, de aanwezigheid van zorgvoorzieningen en in het behoud van het materiële en geestelijke erfgoed van de zusters. Het zit ‘m bovendien ook in Leefgoed, een concept voor wonen, werken, leren en (be)leven waarin verbinden, ontmoeten en ondersteunen samenkomen. In Kloosterkwartier is Leefgoed het startpunt. Door Leefgoed wordt Kloosterkwartier een ‘huiskamer’. Een plek waar bewoners en organisaties verbinding met elkaar zoeken en waarbij het de bedoeling is dat mensen meer voor zichzelf en voor elkaar gaan doen. Leefgoed is er overigens niet alleen voor Kloosterkwartier, maar voor alle Veghelaren. Wat hier ontstaat is uiteindelijk hoe een gemeenschap zou moeten functioneren. Daardoor blijft een stad, een kern voor iedereen leefbaar.”

Masterplan Kloosterkwartier

Alle belangen versterken elkaar in Kloosterkwartier. Een goede herbestemming van de bestaande bebouwing, infrastructuur en de fantastische kloostertuin. Maar ook het realiseren van nieuwbouw, de zorgvraag, de zorg voor kwetsbaren, het leefbaar houden van de kern van Veghel en het in stand houden van het gedachtegoed van de zusters. In het Masterplan Kloosterkwartier, dat inmiddels is goedgekeurd door de gemeenteraad, vind je het allemaal terug. Hier ontstaat een perfect ingerichte ruimte. Bij de uitwerking van het Masterplan Kloosterkwartier heeft participatie een grote rol gekregen. Buurtbewoners en andere betrokkenen zijn vanaf het begin bij het project betrokken geweest in een dynamisch en interactief proces. Lees meer over het tot stand komen van het Masterplan in het artikel Masterplan Kloosterkwartier door bewonersparticipatie breed gedragen.