Wonen en Zorg voor 2,5 miljoen Nederlanders: zijn we er klaar voor?
We zitten in het moderne, open Stadhuis van Nieuwegein. Aan tafel Hans Adriani, wethouder in Nieuwegein en voorzitter van de Taskforce Wonen en Zorg. Ook aan tafel Michiel Wijnen, partner bij Zenzo Maatschappelijk Vastgoed. Zolang mogelijk zelfstandig wonen is een thema dat hen beiden aan het hart ligt. Liefst in je eigen buurt. Hier op de bovenste verdieping van het Stadhuis, waar alles state of the art is, vertellen zij waar hun verhalen elkaar raken.
Hans Adriani trapt af: ”Nederland vergrijst in snel temp. De prognose voor de komende jaren is een groei naar 2,5 miljoen 75-plussers. Die willen allemaal zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen buurt blijven wonen. Dan weet je dat je aan de slag moet. Het ministerie van VWS heeft daarvoor een prachtig programma: ‘‘langer thuis”. En ze hebben een koffer vol instrumenten om daar invulling aan te geven. Maar het landt niet bij gemeentes. Hoe komt dat? De Woningcorporaties zeiden: ”wij willen wel bouwen voor de toekomst, maar de gemeente heeft daar eigenlijk geen visie op. Als we gebouwd hebben zien we ook snel dat mensen iets mankeren, maar wij zijn geen zorgverleners. Gemeentes help ons om de relatie met de zorg te leggen en pak daar de regie in. Vanuit onze verwachting dat veel gemeenten nog geen uitgesproken woon-zorgbeleid hebben, is de Taskforce Wonen en Zorg geboren. Want in veel gemeentes is de driehoek gemeente-corporaties/investeerders-zorginstelling geen automatische driehoek. De Taskforce heeft als doel om in de komende twee jaar in alle gemeentes die driehoek te smeden. Binnen die driehoeken kunnen dan prestatieafspraken gemaakt worden. Uiteindelijk moet dat leiden tot voldoende geschikte woningen in elke gemeente waar mensen ook tot na hun 80ste uit de voeten kunnen.
Op datzelfde terrein is Zenzo al lange tijd actief. Zenzo ontwikkelt woningen voor levensloopbestendige wonen. In vrijwel elk project is er een nadrukkelijke link met zorg en welzijn, met sociale cohesie en met ontmoeting. ”Tegen het geconstateerde hiaat lopen wij dagelijks aan”, aldus Michiel Wijnen. ”We hebben natuurlijk de bejaardenhuizen allemaal afgebroken. Alleen als je je dat nu realiseert, zijn nieuwe levensloopbestendige woningen er pas over 5 jaar. Als wij dat uitleggen bij gemeentes zitten wij heel snel in de hoek van de ontwikkelaar die praat voor eigen parochie. Het is belangrijk om het gesprek in de objectiviteit te voeren. Daarom zijn wij gebaat bij initiatieven zoals de Taskforce Wonen en Zorg. Want dat zet bewustwording op de kaart. Maar dat is slechts het begin. Dan moet je nog een woon-zorgvisie ontwikkelen en vervolgens prestatieafspraken maken. Voordat woningen er daadwerkelijk staan, nieuwbouw of aangepast, ben je met gemak 5 of nog meer jaren verder. Het belang van Zenzo is dat om dat op de kaart te krijgen bij colleges.”
”Er gaapt een groot gat tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis. De komende twee jaar gaat de Taskforce Wonen en Zorg aan de slag om lokale partners te stimuleren en te ondersteunen bij het overbruggen van dit gat. De Taskforce Wonen en Zorg bestaat uit VNG, Aedes, Actiz en ministeries VWS en BZK.”
Op de kaart te zetten en meedenken
De Taskforce is letterlijk bezig om het belang van een woon-zorgvisie en prestatieafspraken op de kaart te zetten. De Taskforce heeft bij gemeentes en corporaties onderzoek gedaan hoever ze zijn. Er is een 5-stappenplan gemaakt. Dat kan elke gemeente doorlopen om van een analyse tot borging van projecten te komen. Dat 5- stappenplan laat ook zien in welke fase gemeentes zitten. Zo komt in beeld welke taak de Taskforce nog heeft. Ook wordt meteen duidelijk hoe de ondersteuning die de Taskforce kan bieden, heel gericht kan worden ingezet. Daarnaast denkt de Taskforce ook mee over concrete oplossingen. Bijvoorbeeld over het realiseren van een ontmoetingsruimte. Want wie gaat dat betalen? Dat is geen taak voor een zorginstelling. Ook de Wmo biedt daarvoor geen mogelijkheid. Dus hoe kun je dat dan wel oplossen”?
Ook de consument draagt zijn steentje bij
”Sowieso is het noodzaak om een andere weg in te slaan. De traditionele zorg in verpleeghuizen handhaven gaat niet. Dan moeten er de komende 10 jaar 190.000 mensen bij in de zorg. Dan zou een kwart van de rijksuitgaven naar zorg moeten. Dat kan gewoon niet.” Michiel haakt in: “Maar het is niet alleen een opgave voor bestuurders en beleidsmakers. Wij merken in de praktijk dat de consument steeds meer betrokken raakt. Ook die heeft geleerd dat als je in een leuke sociale wijk wilt wonen, je daar zelf een steentje aan bij moet dragen. Als wij nu ergens een project starten en we vragen aan toekomstige bewoners of ze ideeën hebben en mee willen doen, dan staan er morgen 20 vrijwilligers klaar. Dat is een echte verandering. Tot voor kort zagen consumenten ook niet wat er allemaal nodig is. Ze waren er gewoon niet mee bezig.”
Aan de slag
Zowel bij bestuurders en beleidsmakers als bij de consumenten is bewustwording nodig. Pas als die er op beide fronten is, komt het samen. Dan gaan we erin slagen om een woonomgeving te realiseren waar mensen zelfstandig tot voorbij hun 80ste zorgeloos en fijn kunnen wonen. Als je daarmee nu begint, kun je gebruik maken van de ondersteuning die de Taskforce biedt, bijvoorbeeld via het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg. Dan komt iemand gemeentes, corporaties en zorginstellingen concreet helpen met vraagstukken als: “Waar moet ik beginnen? Hoe ga ik dat doen? Hoe pak ik dat aan? Die hulp wordt grotendeels gefinancierd. De uitvoering doet de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). De hulpmiddelen staan nu klaar. Als de Taskforce over twee jaar verdwenen is niet meer. Dus doe het nu!
