Jongvolwassenen met een verstandelijke beperking gaan wonen als in een gezin

Het is zomer 2022. In Oosterwold gaat de eerste schop de grond in voor de bouw van Nobelhof. Hier op een perceel van 14.000 m2 verrijst in de komende maanden een carré-vormige hoeve waar 26 jongvolwassenen met een verstandelijke beperking gaan wonen. Er is straks 24-uurs begeleiding, maar iedere bewoner heeft wel een eigen studio waar hij of zij helemaal zichzelf kan zijn. Daarnaast komen er royale gezamenlijke ruimtes want samenwonen en samenleven staat op Nobelhof centraal. Net als in een gezin. Ruim 5,5 jaar zijn verstreken sinds het idee voor Nobelhof werd geboren. In die tijd hebben de initiatiefnemers hard gewerkt aan het uitkristalliseren van hun plannen. Wat is er in die tijd allemaal op hun pad gekomen? Caroline Domela Nieuwenhuis Nijegaard en Jan Rozenbroek, twee initiatiefnemers van het eerste uur, vertellen over hun ervaringen.

Jan: “In 2016 kwam Caroline bij mij met de vraag of ik samen met haar en Sypko Domela Nieuwenhuis Nyegaard, haar partner, na wilde denken over een woonvorm voor onze kinderen. Ze werden nu steeds meer volwassen en hoe mooi zou het zijn als ze straks fijn en zo zelfstandig mogelijk konden gaan wonen. Nu hadden we op dat gebied al een gezamenlijke geschiedenis want 15 jaar daarvoor hadden we al eens nagedacht over een woonvorm voor ouders met jonge gehandicapte kinderen. Vanuit het vakgebied van Caroline en Sypko namen we toen deel aan een prijsvraag voor zo’n woonvorm op IJburg in Amsterdam. Vanuit die ervaring wisten we al vanaf het begin hoe een woonvorm voor onze kinderen er ongeveer uit zou moeten gaan zien. Onze kinderen hebben meer nodig dan alleen maar zelfstandig wonen. Ze hebben ook nodig dat ze geactiveerd worden, dat ze voelen dat ze erbij horen en van betekenis zijn. Vanuit die gedachte zijn wij Nobelhof gaan ontwikkelen. Daarbij waren we vanaf dag één ervan overtuigd dat andere ouders aan zouden haken als wij het verhaal van Nobelhof goed zouden vertellen. We hebben dan ook altijd tegen elkaar gezegd: dit gaat lukken, linksom of rechtsom.”

Jan: “Vervolgens kom je terecht in iteratief proces. Er is geen uitgestippelde weg naar een vooraf exact omschreven eindresultaat. Door passen en meten, door vooruit en achteruit te gaan, kom je langzaam maar zeker tot een eindresultaat. Daarbij moet je natuurlijk partijen vinden met wie je in zee wilt gaan en die met jou in zee willen gaan. Maar als je verhaal sterk en geloofwaardig is, dan willen mensen echt wel aanhaken. Zo is Zenzo als ontwikkelaar van het project aangehaakt. En zo is wooncorporatie de Alliantie als opdrachtgever en straks als verhuurder van de hoeve aangehaakt. Zij vonden ons verhaal, de woonvorm die wij schetsten zo aansprekend dat zij daar hun bijdrage aan wilden leveren. En dat proces is nog niet klaar. We zoeken nog meer partijen die vanuit hun eigen deskundigheid, discipline en verlangens toevoegingen hebben. Zo ontstaat langzaam maar zeker de definitieve blauwdruk van Nobelhof.” Caroline: “Als je echt gelooft in het verhaal dat je vertelt, raak je mensen ook echt. Er is een hele groep verstandelijk gehandicapten die het nodig heeft om mee te gaan in de reuring van het geheel. Net zoals dat thuis gaat. Dat was onze inspiratie. Als Nobelhof straks gerealiseerd is, moeten onze kinderen dat daar vinden. Dat is wat past bij onze behoefte. Wij geloven zo in wat we nu opzetten, dat we met dat verhaal ook echt mensen voor ons gewonnen hebben. Zo hebben we stappen kunnen zetten.”

Caroline: “Toen wij aan Nobelhof begonnen, hebben we de naam ontleend aan Nobelhorst. Dat was toen een pionierswijk in Almere met volop ruimte voor nieuwe initiatieven. Maar die wijk bleek zo gewild te zijn dat de grondprijzen omhoog schoten. In no time was er geen ruimte meer voor bijzondere initiatieven. Dat was een van de eerste dingen waar we tegenaan liepen. Dan denk je dat je kans op bouwgrond hebt en dan komt er toch weer een spaak in het wiel. Dat hebben we zo wel een paar keer meegemaakt. Dat er zicht op een bouwkavel is en dat het dan toch last minute weer niet doorgaat. Zo hebben we een hele tijd om ons heen gekeken tot we tegen Oosterwold aanliepen. Ook dat is een pioniersgebied met ruimte voor eigen ideeën. Daar was de grondprijs betaalbaar en hebben we toegehapt. Dat was net op tijd, want kort daarna ging daar de boel op slot en kon niemand meer een kavel kopen. Maar wij zitten er en binnenkort kan eindelijk de schop de grond in.”

Jan: “Dat betekende wel een verandering in onze plannen, een volgende stap in het iteratief proces. We kregen ineens heel veel grond. Oorspronkelijk dachten we aan de bouw van een hofje, kleinschalig met een paar woningen. Zo’n hofje heeft een stads karakter met een zekere beslotenheid, maar ook met toegankelijkheid naar de omgeving. Denk aan de middeleeuwse hofjes. Maar dat idee paste niet meer in Oosterwold, met al die grond. In onze gesprekken met Zenzo werd al snel duidelijk dat we moesten opschalen. Niet alleen om het te laten passen in de omgeving, maar ook om het betaalbaar te maken. Zo zijn we van hofje naar hoeve gegaan. Maar het is er alleen maar mooier op geworden. De elementen die wij heel erg waardevol vonden, dat veilige en dat naar binnen gekeerde zijn er nog steeds. Uiteindelijk kwamen we uit op vier woningen met in totaal 26 studio’s en een aantal gemeenschappelijke ruimtes. En nu zijn we volop bezig met het uitwerken van dat idee. Het vertrekpunt is veranderd in een serieuze community van 26 jongvolwassenen met daarbij naar schatting 20-30 zorgmedewerkers. En we hebben heel veel grond waarbij stadslandbouw een voorwaarde is. Hoe ga je dat allemaal invullen? Daar zijn we nu volop mee bezig. We denken erover om dagbesteding te gaan organiseren. Dat kunnen we deels voor onze eigen bewoners doen, maar misschien ook wel voor mensen van buiten. En zo komen we ook in de gemeenschap van Oosterwold terecht en kan er verbinding met de buurt ontstaan.”

Caroline: “Oosterwold is een soort proeftuin. Hier ontstaan allerlei initiatieven en het is nog volop in ontwikkeling. Er zijn nu al bewoners met wie wij zouden kunnen samenwerken. Er is bijvoorbeeld een boerin die groente gaat verbouwen. Je kunt daar een aandeel in nemen. Met haar zouden wij heel goed kunnen samenwerken. In het ontwerp van de hoeve houden we dan ook rekening met de uitwisseling met de buurt. Als je er een bastion van maakt met een hek eromheen, dan wordt de kans op uitwisseling met de buurt natuurlijk kleiner. We hebben daarom ook een schuur gepland waarin we dingen willen gaan organiseren met de buurt en voor de buurt. Die schuur is ook echt essentieel. Wij noemen het de werkschuur. Het wordt een ruimte waar dagbesteding kan plaatsvinden en die in de weekenden een rol kan spelen als een soort ontmoetingsruimte voor de wijk. Het is daarom voor ons ook heel belangrijk dat die ruimte er mooi uit komt te zien met alle benodigde faciliteiten. Zelf denk ik aan een gebouw met een gepotdekseld dak en leuke geruite ramen. Een gebouw dat de wauw-factor krijgt en niet dat er een berging staat. Wij geloven heel erg dat de uitstraling en de looks van de hele hoeve belangrijk zijn. Dan kijkt ook de buurt heel anders naar de woonvoorziening en komen ze graag gebruik maken van de ruimte en de mogelijkheden die wij bieden.”

Jan: “Wij zitten nu in de fase van idee naar realisatie. Als de hoeve er straks staat, komen er nog heel wat uitdagingen op ons pad. De juiste zorg organiseren is zo’n uitdaging. We gaan daarvoor met een zorgpartij samenwerken. Daarvoor zijn we nu in gesprek. Wat we zoeken is een vernieuwende en moderne aanpak. In de gesprekken die we nu voeren merken we dat het niet vanzelfsprekend is dat een zorgpartij zijn methodieken en werkwijze aanpast aan onze vraag. Ze zijn gewend om het op een bepaalde manier te doen. Van onze kant willen wij ervoor zorgen dat zorgmedewerkers bij ons willen werken en niet ergens anders. Dan moet je niet alleen meer te bieden hebben, maar ook weten waarvoor zij wel en niet warmlopen. Wij voelen ons ervoor verantwoordelijk om dat te gaan organiseren. Maar wij hebben nog veel vragen waarop we geen antwoord hebben. Het heeft in ieder geval te maken met de wijze waarop wij met elkaar omgaan. We willen daarbij niet alles dichttimmeren met protocollen. Het is een uitdaging om daar met elkaar uit te komen. Maar we zijn op de goede weg en gaan elkaar daarin zeker vinden.”

Caroline: “Terugkijkend begin je met vrijwel niks. Je hebt nog geen bouwkavel en ook geen uitgewerkt plan. Natuurlijk gebeurt er van alles en bereid je stappen voor, maar pas toen er een kavel in beeld kwam, ging alles echt rollen. Zondag 3 oktober 2021 was wat dat betreft voor ons een mijlpaal. Na vijf jaar van voorbereidingen hebben we toen met een picknick op de bouwkavel het startschot gegeven voor de daadwerkelijke realisatie van Nobelhof. Sindsdien hebben we een aantal themabijeenkomsten georganiseerd over de zorg, de financiën en dat soort zaken met alle betrokken ouders. En nu zijn we zover dat de werkgroepjes, die tijdens die picknick in oktober gevormd zijn, aan de slag kunnen. We hebben er drie: een sponsorgroep, twee mensen die de reis van een bewoner gaan beschrijven en een tuingroep die zich met de inrichting van de buitenruimte gaat bezighouden. Het is fijn om te zien dat de ouders betrokken zijn en zich echt verbonden hebben aan dit project want er zijn in de uitvoering nog heel veel dingen om te doen. En natuurlijk gaan we ook met alle bewoners, ouders en andere betrokken stilstaan bij de start van de daadwerkelijke bouw. Er komt een aftrap, met iets blijvends. Zoiets als een eerste steen, maar dan toch anders. Iets dat past bij Nobelhof. Wat en hoe precies, daarover denken we nu nog na.”

Zenzo Maatschappelijk Vastgoed ontwikkelt Nobelhof in Oosterwold. De verwachting is dat de bewoners medio 2023 hun intrek in de hoeve kunnen nemen. Hier kunnen zij gaan wonen zoals in een gezin. Het motto van Nobelhof jij oké, ik oké, wat staat voor een bijzondere vorm van samenwonen en samenleven, wordt dan echt realiteit. Dit motto sluit ook naadloos aan op de missie en visie van Zenzo. Voor ons staat een samenleving waarin iedereen meedoet en zich waardevol en goed kan voelen op de eerste plaats. Daarvoor spannen wij ons elke dag opnieuw in. Meer weten over mogelijkheden tot samenwerking of een bijdrage leveren aan Nobelhof? Neem contact met ons op. Wij vertellen je graag meer.