Wonen bij Triade Vitree in Almere

Ruime laagbouwwoningen met een voor- en een achtertuin, een centraal plein maar ook kleinere open ruimtes tussen de huizen in. De opzet en bouw van deze nieuwe woon- en werkplek van zorginstelling Triade Vitree is helemaal gericht op het bieden van zoveel mogelijk comfort en veiligheid voor de bewoners en de medewerkers. ‘Op dit terrein kunnen mensen makkelijk verbinding met elkaar maken. Maar zich ook terugtrekken als ze de prikkels niet aankunnen.

De sfeer is rustig en relaxt op een warme zomerdag bij Triade Vitree. Langs de paden die naar de verschillende woningen leiden, groeien klaprozen en andere veldbloemen in allerlei kleuren. Toch is er genoeg activiteit. Op het centrale plein, in het hart van het complex, speelt een aantal bewoners basketbal. Een eindje verderop houden de deelnemers van de dagbesteding pauze op de ruime terrassen. Ze houden zich, onder andere, bezig met houtbewerking en tuinieren.

Het nieuwe woonwerkcomplex voor 72 mensen met een verstandelijke beperking van Triade Vitree is in januari 2022 opgeleverd. Bianca Gesman (37), coördinerend medewerker bij Triade Vitree, geeft een rondleiding over het terrein. Bianca werkt al vanaf haar zeventiende in de zorg. Nooit eerder was ze zo enthousiast over een woon- en werkplek. ‘De opzet en bouw van dit wooncomplex is er helemaal op gericht om de bewoners en de medewerkers zoveel mogelijk comfort en veiligheid te bieden’ licht ze toe. ‘Dat komt onder meer terug in de overzichtelijkheid en ruime opzet van het terrein en de woningen.’

Het nieuwe woonwerkcomplex in Almere is speciaal gebouwd voor mensen met een verstandelijke beperking en soms moeilijk verklaarbaar, vaak onvoorspelbaar, gedrag. Dat betekent, onder meer, dat sommige bewoners moeite hebben met het reguleren van hun emoties. Bianca. ‘Dat kan zich uitten in agressieproblematiek. Net als de meeste andere mensen houden onze bewoners ervan om elkaar te ontmoeten en contact te maken. Maar teveel prikkels kan moeilijk gedrag ook triggeren, zeker voor bepaalde doelgroepen.’

Op het terrein is bewust een groter centraal plein gemaakt waar (meerdere) cliënten elkaar makkelijk kunnen ontmoeten. Maar er zijn ook diverse, kleinere, open plekken waar (minder) bewoners kunnen samenkomen of zich terugtrekken. Bianca wijst naar een woning die wat afgelegen op een hoek van het terrein ligt. In de tuin achter het huis hangt een schommel. ‘Daar wonen mensen met autisme die weinig prikkels verdragen.’

Het terrein van het nieuwe woonwerkcomplex grenst aan de voorkant aan een woonwijk. Aan de achterkant liggen de Oostvaardersplassen. De woningen bestaan, op een na, uit twee verdiepingen. De keuze voor zoveel mogelijk laagbouw is bewust gemaakt. Het betekent onder meer dat de begeleiders goed zicht hebben over het terrein. En dat de bewoners veel vrijheid hebben om alleen rond te lopen, ook de aangrenzende wijk in. Hekken zijn er dan ook niet, los van wat afrasteringen gemaakt van takken en hout. Bianca: ‘Als je een bewoner mist, vind je hem makkelijk terug. Bovendien vinden onze bewoners het ook prettig om elkaar en de begeleiders te zien. Verder zijn er veiligheidssystemen ingebouwd in de panden. Ik kan heel snel andere collega’s oproepen als ik ze nodig heb. Dan is een hek eigenlijk niet meer zo nodig.’

Wat de vrijheid van de bewoners ook bevordert, is dat alle medewerkers van Triade Vitree gespecialiseerd zijn in de begeleiding van deze doelgroep. Bianca vertelt dat ze voorheen op zogenaamde stand-alone locaties heeft gewerkt. Op die locaties (die vaak afgelegen lagen), woonden cliënten met verschillende type beperkingen. Niet iedere begeleider kan echter omgaan met het gedrag van de cliënten die in dit complex wonen. Bianca: ‘Dit type cliënten moet je liggen. Het gedrag vraagt om een cirkel van veiligheid maar die moet je dan wel kunnen bieden. Als de agressie in onze woongroep hoog opliep, kon ik eerder geen beroep doen op de expertise van de medewerkers in de andere woningen. Nu kan dat wel. Dat betekent ook dat de cliënten makkelijker bij andere woongroepen kunnen binnenlopen om bijvoorbeeld even koffie te drinken.

De vrijheid die de bewoners hebben, versterkt hun gevoel van autonomie. En dat is iets fundamenteels, volgens Bianca. ‘Regie hebben over je eigen leven is zo belangrijk, al is het nog zo klein. Een normaal leven is hier dichterbij gekomen. Als wij menselijk gedrag willen uitlokken, dan moeten we onze bewoners zo menselijk mogelijk benaderen. En dat bereik je niet door ze te beperken in hun vrijheid door bijvoorbeeld een hek te plaatsen.’ Het gevoel wordt van autonomie wordt versterkt door de diverse dagbestedingsmogelijkheden die er op het terrein zijn. De bewoners kunnen er zelfstandig naar toe.

Ook de bouw van de woningen is afgestemd op de behoeften van de bewoners en de medewerkers. Lange, smalle gangen, verborgen hoekjes en andere onoverzichtelijke ruimtes, zoals vaker aan de orde was in traditionele instellingen, vinden beide doelgroepen niet wenselijk. ‘Bewoners hebben overzicht nodig om zich veilig te voelen’ verklaart Bianca. ‘Ze willen de begeleiders en de andere bewoners meteen kunnen zien. Daardoor krijgen ze minder snel negatieve prikkels.’
Bovendien gaan medewerkers letterlijk de beweging in als ze willen de-escaleren, vervolgt ze. ‘Bewoners die boos of agressief zijn, pakken we bijvoorbeeld aan twee kanten aan een arm en dan gaan we lekker lopen. De gezamenlijke woonkamers zijn dan ook ruim, zodat je een draai kunt maken. En als iemand een keer lekker wil stampvoeten of buiten een potje wil brullen, is dat geen probleem. Je zit hier niet meteen in de tuin van de buren.’

Vanwege de toegenomen vrijheid en het gevoel van veiligheid en autonomie dat de bewoners ervaren, is het aantal incidenten afgenomen, volgens Bianca. ‘Wat daar ook aan bijdraagt, is dat de bewoners nu met zijn vieren bij elkaar wonen. En niet meer, zoals voorheen, met zijn veertienen op een afdeling. Alle woongroepen hebben een eigen gezamenlijke woonkamer en keuken. De ruimte en het beperkte aantal mensen op de woongroep zorgen voor veel meer rust.’

Bianca vertelt over een schrijnend voorbeeld van een cliënt die in het nieuwe onderkomen van Triade Vitree flink is opgeknapt. In een andere instelling zat hij drieëntwintig uur per dag opgesloten in een kamer vanwege zijn moeilijke gedrag. Bianca: ‘Opsluiting doet iets gruwelijks met een mens. Zijn wantrouwen werd alleen maar groter. Maar nu fietst deze jongen rond op het terrein en werkt hier in de tuin. Voor zijn gevoel gaat hij alleen naar basketbal op het centrale plein, terwijl zijn begeleider hem van een afstandje in het oog houdt. Hij mag weer mens zijn. Dat is zo geweldig, daar zijn geen woorden voor.’

Hoe zijn de contacten met de bewoners van de aangrenzende wijk? Sommige buurtbewoners waren in het begin best sceptisch over de komst van deze doelgroep, erkent Bianca. Maar uitleg helpt enorm, en het is hartverwarmend hoe de buurtbewoners ons in hun wijk opgenomen hebben. Er zijn zelfs vrijwilligers uit de wijk die activiteiten ondernemen met cliënten. Bianca:‘ We hebben diverse bijeenkomsten gehad met de buurt. En er waren veel buurtbewoners op ons openingsfeest. Er waren snackwagens, hapjes en springkussens. Cliënten hebben trots hun dagbesteding laten zien. Het was een groot succes.’

Ideeën voor de toekomst zijn er genoeg. Zo is het plan om samen met de wijkbewoners Burendag te vieren. Ook zijn er plannen voor een kerstmarkt op het terrein, waar onder andere creaties van de dagbesteding verkocht kunnen worden. Bianca: ‘ We hebben ook besloten om alle culturele feesten te vieren. Het Suikerfeest hebben we al achter de rug. Samen alles vieren, zorgt voor nog meer verbinding met elkaar.’